16 مهر؛ روز ملی کودک/
کودک آزاری آموزشی را بشناسیم
روانشناس کودک، افراط در حوزه آموزش را یکی از مصادیق امروزی کودک آزادی دانست و تاکید کرد: والدین فاقد اقناع، نیازهای تامین نشده روحی و روانی و ذهنی خودشان را در کودکان جستجو می کنند و می خواهند از کودکان به عنوان ابزاری برای فخرفروشی به دیگران و مطرح کردن خودشان استفاده کنند.
علیرضا یاوری در گفت وگو با ایسنا، با بیان اینکه براساس قوانین حاکم بر کشورها و ملت ها تعاریف متفاوتی از مفهوم کودک وجود دارد، اظهار کرد: با توجه به یک تعریف کلی، فرد بعد از دوران نوزادی تا قبل از رسیدن به بلوغ جسمانی، عاطفی و حقوقی کودک تلقی می شود.
وی طیف کودکی از دیدگاه جامعه شناسی، روان شناسی و حقوقی را متفاوت دانست و افزود: روان شناسان به فردی کودک می گویند که به هوش هیجانی نرسیده باشد، یعنی مهارت های تعاملات بین فردی را یاد نگرفته باشد. گاهی یک فرد 15 ساله هوش هیجانی کسب نکرده و کودک محسوب می شود. در واقع وقتی که فرد مهارت های زندگی و تعاملات بین فردی و روابط اجتماعی را درک می کند از دوره کودکی خارج شده است.
این روانشناس کودک، بلوغ را به مثابه رشد فیزیولوژیکی دانست و تصریح کرد: فردی که به بلوغ فیزیولوژیکی رسیده باشد دیگر کودک نیست. در ایران پسران در 15 سالگی و دختران در 9 سالگی از کودکی خارج می شوند. البته براساس تعریف یونسکو، فرد تا قبل از 18 سالگی هنوز در حیطه کودکان است.
یاوری، با بیان اینکه در کشور ما افراد از 18 سالگی به بالا دارای حقوق قانونی می شوند، گفت: نیازهای کودکان به دو دسته اولیه و ثانویه تقسیم می شود که نیازهای اولیه شامل نیازهای فیزیولوژیکی مانند غذا و پوشاک و مسکن و... است که از زمان تولد و در فرایند رشد باید تامین شود، اما کودک به اعتماد به نفس، اطمینان خاطر و محبت نیاز دارد، حتی کودک از 6 ماهگی در رحم با اصوات مادر و پدر ارتباط برقرار می کند و محبت را می فهمد. تجربه ثابت کرده که کودکان نارس و زودرس نیز با تحریکات لمسی والدین رشد مناسب را پیدا می کنند.
وی نیاز عاطفی را اولویت اول کودک دانست که در محیط خانواده تامین می شود و عنوان کرد: نیاز عاطفی تنها محبت کردن به کودک نیست، بلکه کودک باید شاهد رفتار محبت آمیز والدین در خانه باشد تا حالت اشباع شدگی پیدا کند و درک درستی از محیط امن و آرامش بخش داشته باشد.
این روانشناس کودک، با بیان اینکه نیازهای اجتماعی کودک باید توسط والدین تامین شود، خاطرنشان کرد: والدین باید کودک را به دنیای روابط بین فردی و تعامل با همسالان و اولیای مدرسه ورود دهند تا این کودک بتواند در آینده تعامل خوبی با اجتماع برقرار کند و مهارت های لازم را به دست آورد لذا قبل از ورود کودک به دنیای روابط بین فردی بسیاری از مفاهیم و چارچوب ها باید در درون خانواده شکل بگیرد و کودک این مفاهیم را بشناسد.
یاوری، محبت خواهی و توجه طلبی را ویژگی کودکان دانست و تصریح کرد: اگر کودک در خانواده از محبت و توجه والدین اشباع شود بسیاری از چالش ها و آسیب ها و اختلالات رفتاری از بین می رود لذا اولین نیاز کودک محبت و توجه است.
وی والدین را نیازمند مهارت فرزندپروری دانست و افزود: فرزندپروری «مقتدرانه – پذیرنده» یکی از سبک های فرزندپروری است که در آن چارچوب های لازم در خانواده مشخص می شود و در صورتی که کودک مرتکب خطا نسبت به این چارچوب ها شود، بدون داد و فریاد و با گفتمان و تعامل مشکلات برطرف می شود، اما کودک باید احساس کند که بدون قید و شرط دوست داشته می شود و در این صورت توانایی ابراز وجود دارد و مسئولیت کارهایش را می پذیرد و با اصلاح رفتارش با والدین همراهی می کند.
این روانشناس کودک، سبک فرزندپروری «مستبدانه» را موجب شکل گیری جبر در خانواده دانست و گفت: در خانواده هایی که مادر یا پدر فصل الخطاب هستند، کودکانی منفعل تربیت می شوند که توانایی ابراز وجود ندارند و معمولا در جامعه جزو افراد خجالتی محسوب می شوند. از طرف دیگر با سبک فرزندپرری «رها و سهل گیر» نیز مواجه هستیم که نتیجه این نوع تربیت چیزی جز کودک سالاری نیست، یعنی والدین باید مطیع خواست های غیر واقعی و غیر معقول کودک باشند که در بلندمدت غرور کاذب و زیاده خواهی و عدم توانایی برقراری ارتباط با دیگران در کودک تقویت می شود.
وی کودک را نیازمند رشد فردی همه جانبه دانست و اضافه کرد: کودکانی که با سبک مقتدرانه – پذیرنده تربیت شده اند در آینده افرادی اهل گفتمان و تعامل خواهند بود.
یاوری، افراط در حوزه آموزش را یکی از مصادیق امروزی کودک آزادی دانست و تاکید کرد: والدین فاقد اقناع، نیازهای تامین نشده روحی و روانی و ذهنی خودشان را در کودکان جستجو می کنند و می خواهند از کودکان به عنوان ابزاری برای فخرفروشی به دیگران و مطرح کردن خودشان استفاده کنند. در واقع والدین با فرستادن کودک به انواع و اقسام کلاس های آموزشی همچون موسیقی، زبان، ورزش و... از قرار گرفتن استعدادهای واقعی کودک در مسیر اصلی آن جلوگیری می کنند.
این روانشناس کودک، با بیان اینکه بدسرپرستی کودک فقط به فقر و اعتیاد و ناتوانی والدین محدود نمی شود، گفت: اقدام والدین نسبت به فرزندآوری بدون برخورداری از مهارت و آگاهی فرزندپروری فرایند رشد استعدادهای کودک را دچار مشکل می کند. والدینی که درک درستی از رشد کودک ندارند بیشترین آسیب را به کودک می زنند و او را دچار اختلالات رفتاری می کنند. امروزه مهارت های فرزندپروری به دوران جنینی و قبل از تولد کودک نیز بازمی گردد.
وی با اشاره به غفلت خانواده ها از بازی درمانی، ادامه داد: متاسفانه امروزه با مشکلات حرکتی کودکان مواجه هستیم که یکی از دلایل آن فربه بودن کودک به واسطه مصرف مواد غذایی ناسالم از جمله فست فودهاست که آسیب جدی به یادگیری کودک می زند. در واقع از نظر شناختی، هرچقدر میزان کنش های حرکتی کودک و چالاکی و چابکی او بالا باشد میزان یادگیری او افزایش می یابد، اما هرچقدر منفعل و فاقد حرکت باشد، به همان اندازه یادگیری کاهش پیدا می کند. توانای های حسی – حرکتی جزو اولین یادگیری های مغز است و انسان برای هر نوع آگاهی یک حرکت جدید انجام می دهد.
یاوری، رشد حرکتی کودکان روستایی را بیشتر از کودکان شهری دانست و متذکر شد: تفکر منطقی، رفتار هدفمند و سازگاری با محیط سه مولفه هوشمندی یک انسان است و لذا والدین زمانی که می بینند کودکشان به راحتی با گوشی تلفن همراه یا تبلت کار می کند به هوش او پی می برند، در حالی که این یک خطای شناختی است و کودک باید رشد حرکتی داشته باشد. متاسفانه استفاده از فضای مجازی برای کودکان زودهنگام شروع شده که می تواند مشکل آفرین باشد.
این روانشناس کودک، با بیان اینکه مشغله های کاری و اقتصادی روابط والد – فرزندی را کمرنگ کرده است، افزود: بازی زبان کودک است و کودک از طریق بازی برون ریزی افکار درون ریخته خودش را دارد. کودک با بازی کردن با دنیای اطرف خودش تعامل برقرار می کند و مشکلات درونی اش را هشدار می دهد لذا اگر والدین بازی درمانگر باشند می توانند فشارهای رفتاری و چالش های ذهنی کودک خود را بشناسند و برای درمان آن اقدام کنند. البته والدین باید طبقات بازی را بدانند تا بتوانند به دنیای کودکان راه پیدا کنند.
وی بازی های یک تا 2 سالگی را حسی – حرکتی و بازی های 2 تا 6 سالگی را فکری و عملیاتی دانست و خاطرنشان کرد: متاسفانه عوامل اقتصادی باعث شده معجزه بازی را فراموش کنیم، در حالی که کودک در بازی به صورت خلاقانه و نمادین مفاهیم را درک می کند. بسیاری از خانواده ها نیز در جریان بازی با کودک محیطی فرح بخش برای خودشان ایجاد می کنند.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر